And, The, of Akdeniz meyve sineği’nin [Ceratitis capitata (Wiedemann)] mevcut potansiyelini ve gelecekte Niğde ve bölgesinde dağılımını maksimum entropi algoritması kullanarak belirleme ve tahmin etme

Özet

Akdeniz meyve sineği [Ceratitis capitata Wied. (Diptera: Tephritidae)] dünyada ve Türkiye'de bulunan önemli meyve ve sebze zararlılarından biridir. Bu zararlının iklim değişikliğinin etkisiyle Türkiye'nin farklı bölgelerinde yayılacağı öngörülmektedir. Bu çalışma, 2022-2023 yıllarında Niğde ilinde Akdeniz meyve sineğinin varlığını belirlemek amacıyla Çamardı, Altunhisar ve Merkez ilçelerindeki elma bahçelerinde yürütülmüştür. Bölgede Akdeniz meyve sineğinin popülasyon yoğunluğunu belirlemek için kitle yakalama tuzakları (Decis trap – Bayer®) kullanılmıştır. Kitle yakalama tuzakları, bahçelerin tamamını temsil edecek şekilde ve farklı noktalarda, ağaçların güney-doğu kısmına, hâkim rüzgâr yönünde yerden 1-1.5 m yüksekte, taç izdüşümünün ¼’lük iç kısmına yerleştirilmiştir. Zararlının ergin popülasyonları Haziran-Ekim ayları boyunca haftalık aralıklarla kontrol edilmiştir. Her iki yılda da türün bölgede varlığı tespit edilmiştir. Bu çalışmada, Maksimum Entropi Modelleme (MaxEnt – 3.4.4) algoritması, küresel iklim değişikliğine bağlı olarak Akdeniz meyve sineğinin yayılış alanları için 2050 (2041-2060 yılları ortalaması) ve 2070 (2061-2080 yılları ortalaması) döneminde maksimum entropi modelleri üretmiştir. Çalışma sonucunda, Niğde ilinde şeftali ve armut meyvelerinde yüksek oranda zarar yaptığı bilinen Akdeniz meyve sineğinin uçuşlarının ilk olarak Temmuz ayında başladığı belirlenmiştir. Zararlının yoğunluğunun Eylül ayı ortalarında arttığı ve Ekim ayı sonuna kadar durumunu koruduğu, bu dönemde bölgede uygun başka bir konukçu bulamaması nedeniyle elma meyvesinde bulunduğu görülmüştür. Ancak zararlı, mevcut durumda elma bahçelerinde gözle görülür bir zarara yol açmamıştır. Çalışmanın yapıldığı bölgede Akdeniz meyve sineğinin varlığı yüksek düzeydedir. Bu nedenle yakın gelecek yıllarda zarar oranının artabileceği düşünülmektedir. Bu çalışma, Akdeniz meyve sineğinin Niğde ilinde varlığına ilişkin ilk kayıt olup, gelecekteki yayılışı açısından önemli bir yere sahip olacaktır.