Liposomal Coating Technology and Food Applications

Özet

Lipozom kelimesi, 'lipos' (yağ) ve 'soma' (yapı veya vücut) sözcüklerinin birleşiminden oluşmuştur. Lipozomlar, polar olmayan grupların birbirine dönük olduğu iki molekül katmanı oluşturan, sulu çözeltilerde kendiliğinden çift katmanlar meydana getirebilen yüzey aktif maddelerden (çoğunlukla fosfolipidler) oluşan küresel yapılardır. Lipozomların çapı, 20 nm ile 20 μm arasında değişiklik gösterebilir.

Lipozom yapıları, küçük ve büyük tek katmanlı yapılardan oluşabileceği gibi, çok katmanlı yapılarda da bulunabilir. Hatta bazı lipozomlar, içinde birden fazla çok katman içeren küresel yapılardan oluşabilir.

Lipozomlar, çeşitli yöntemlerle üretilebilir. Geleneksel üretim yöntemleri arasında ince film yeniden hidrasyon, deterjan giderme, enjeksiyon, ısıtma ve ultrasonikasyon (sonication) yer alır. Bu yöntemlerin her biri, kendi avantajları ve dezavantajlarıyla birlikte gelir.

Lipozomların hazırlanmasında yer alan dört yaygın ve önemli aşama; organik çözücü içinde çözülmüş lipidlerin kurutulması, lipidin sulu ortama maruz bırakılması, oluşturulan lipozomun saflaştırılması ve nihai ürünün analizi aşamalarıdır.

Lipozomlar, gıda sektöründe biyoaktif maddelerin taşınması ve kontrollü salınımı için kullanılır. Böylece bu bileşenlerin sindirim sisteminde hedeflenen bölgelere ulaşması ve etkinliği artmış olur. Lipozom içine fonksiyonel bileşenlerin hapsedilmesi, bu maddelerin stabilitesini artırır, çevre ile etkileşimini azaltır ve bozulmaya yol açabilecek ortamlarda daha uzun süre etkinliğini korur, raf ömrünün doğal bileşenler vasıtasıyla uzatılmasını sağlar. Lipozomlar, bazı gıdalarda istenmeyen tat ve kokuları maskeleyebilir, böylece daha hoş bir tüketim deneyimi sunar. Ayrıca, lipozom teknolojisi vitaminlerin (C, D, E) biyoyararlanımını ve depolama performansını artırır. Günümüzde lipozomal C ve D vitaminleri, %80'e varan biyoyararlanım oranıyla gıda takviyesi olarak tercih edilmektedir.